Kullanıcı deneyimi hangi prensiplere göre “kullanışlı” ya da “kullanışsız” olarak adlandırılır ve bazen bu ikisinin ötesindedir? — Tasarım Prensipleri Serisi
Dan Norman’ın Gündelik Şeylerin Tasarımı; Jakob Nielsen’ın Tasarımda Sezgisellik Kuralları; Larry Constantine ve Lucy Lockwood’un Kullanım için Yazılım, Modeller ve Kullanım Yöntemleri için Pratik Bir Kılavuz’u ve Kuzey Karolina Eyalet Üniveristesinden Ron Mace’in Evrensel Tasarım Prensipleri ve daha niceleri…
Tasarım Prensipleri & Sezgisel Yöntemler
En sık kullanılan ve referans verilen 4 temel kaynağımız var, bu kaynaklar dünya üzerinde eşi benzeri bulunmayan kaynaklar değiller fakat daha sık referans verildikleri için doğru kabul edilen bilgi kaynakları.
Peki neymiş bu kaynaklarda yer alan prensipler bir bakalım ve ilerleyen yazılarımda bu kaynakların değindiği prensiplerden hem birbiriyle örtüşenleri hem de birbirinin eksik kaldığı noktaları tamamlayan prensipleri tek tek inceleyelim.
Don Norman’nın 6(+bir) Prensibi
“Gündelik Şeylerin Tasarımı” kitabı tasarımla ilgili olmasanız da karşınıza çıkmış olabilecek bir kitap. Don Norman’ın bu kitabının ilk versiyonunda 6 prensip olsa da genişletilmiş en son çıkan baskılarında toplam 7 prensip vardır.
Jacob Nielsen’ın Tasarımda Sezgisellik Kuralları
Jacob Nielsen Kullanılabilirlik İnceleme Metodları kitabında 10 temel sezgisel kullanılabilirdik metodu önermiştir.
Norman’ın ilkelerinin çoğu Nielsen’in ilkelerine benzer, ama bazı benzersiz olanlar da var.
(Zaten daha sonra birlikte HCI ve kullanıcı deneyimi alanında danışmanlık ve araştırma yapmak için şimdiki NN group’u kuruyorlar.)
Larry Constantine ve Lucy Lockwood’ tan “Modeller ve Kullanım Yöntemleri için Pratik Bir Kılavuz”
Larry Constantine ve Lucy Lockwood da Nielsen ve Norman’a ek olarak altı kullanılabilirlik prensinini anahatlarıyla anlatıyorlar. Anlattıkları bu 6 prensip ikisi hariç Normal ve Nielsen’ın prensipleriyle örtüşüyor.
Ron Mace’in Evrensel Tasarım Prensipleri
Son olarak Kuzey Karolina Eyalet Üniversitesinden Mace’in Evrensel Tasarım Prensipleri şimdiye kadar değindiğimiz 3 tasarım prensiplerinden biraz daha farklı.
Bundan önceki 3 tasarım prensibi de kullanılabilirliğe yoğunlaşmışken evrensel tasarım, özellikle ulaşılabilirlikle ilgilidir yaşı, engeli ve benzeri kriterleri gözeterek herkes için ulaşılabilir arayüzler ve cihazlar tasarlamaya odaklanır.
Hangi Prensipleri İnceleyeceğiz?
Toplamda 15 adet prensip inceleyeceğiz ve bu prensipleri incelerken de hem birbirleriyle örtüştükleri noktalar hem ayrıştıkları noktalar’a değinecek, bir diğer prensibin hangi noktada eksik kalan prensibi tamamladığını inceleyeceğiz. Prensiplerin sadece teoride kalmaması için günlük hayatta kullandığımız dijital ve fiziksel arayüzlerle örneklendireceğim. Bu şekilde günlük hayatınızda da bu ürünlerle karşılaştığınızda tasarım prensiplerine göre değerlendirebilir ve öğrendiklerinizi anımsayabilirsiniz.
Kaynakça :
- Norman, D. A. (1986). Cognitive engineering. User-Centred System Design, 31, 61.
- Nielsen, J., & Molich, R. (1990, March). Heuristic evaluation of user interfaces. In Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems (pp. 249–256). ACM.
- MacKenzie, I.S. (2013). Chapter 1: Historical Context. Human-Computer Interaction: An Empirical Research Perspective. (pp. 1–26). Waltham, MA: Elsevier.
- https://projects.ncsu.edu/ncsu/design/cud/pubs_p/pudfiletoc.htm
- http://library.ifla.org/2250/1/094-nygaard-en.pdf
- https://www.researchgate.net/publication/2350151_Structure_and_Style_in_Use_Cases_for_User_Interface_Design
